II. LÀM VĂN

Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới đến đánh thức người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại. Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó. Từ ngã ba Tuần, sông Hương theo hướng nam bắc qua điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, nó chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế. Từ Tuần về đây, sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trân để sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách, với những điểm cao đột ngột như Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo mà từ đó, người ta luôn luôn nhìn thấy dòng sông mềm như tấm lụa, với những chiếc thuyền xuôi ngược chỉ bé vừa bằng con thoi. Những ngọn đồi này tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” như người Huế thường miêu tả. Giữa đám quần sơn lô xô ấy, là giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch và niềm kiêu hãnh âm u của những lăng tẩm đồ sộ tỏa lan khắp cả một vùng thượng lưu “Bốn bề núi phủ mây phong - Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn niên”. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến lúc mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà...

(Trích Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngữ văn 12, Tập một,

NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, tr. 198-199)

Anh/ Chị hãy phân tích hình tượng sông Hương trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường được thể hiện trong đoạn trích.

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Vẻ đẹp sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, đảm bảo các yêu cầu sau:

*Giới thiệu khái quát:

- Về tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường, bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông.

- Về hình tượng sông Hương trong đoạn trích ở đề bài: Sông Hương mang vẻ đẹp đa dạng, biến ảo khi chảy qua ngoại vi thành phố Huế.

* Phân tích

- Sông Hương khi ở giữa cánh đồng Châu Hóa: mang vẻ đẹp gợi cảm, yêu kiều, nhuốm màu những câu chuyện cổ tích lãng mạn như người gái đẹp nằm ngủ mơ màng nhiều thể kỉ qua đang chờ người tình đến đánh thức.

- Sông Hương khi ra khỏi vùng núi: mang vẻ đẹp khỏe khoắn, đầy khát khao và táo bạo như một cô gái trẻ trung trên hành trình tìm đến tình yêu với sự chuyển dòng một cách liên tục, uốn lượn qua các địa danh của Huế, phô ra những đường cong thật mềm mại và quyến rũ.

- Sông Hương trên hành trình xuôi về Huế: Hành trình này được miêu tả cụ thể, tỉ mỉ. Khi chảy qua mỗi địa danh, sông Hương lại mang một nét đẹp riêng:

+ Khi đi trong dư vang của Trường Sơn: sông Hương mạnh mẽ, mãnh liệt, hùng tráng.

+ Qua Tam Thai, Lựu Bảo: dòng sông mềm như tấm lụa trên cơ thể người thiếu nữ, đẹp dịu dàng, mềm mại, mong manh, đầy nữ tính.

+ Qua những ngọn đồi, sắc nước sông Hương biển ảo, rực rỡ. “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”.

+ Qua những rừng thông u tịch, những lăng tẩm đồ sộ: sông Hương mang vẻ đẹp cổ điển, trầm mặc như triết lí, như cổ thi.

* Đánh giá:

- Đoạn văn đã khắc họa tinh tế, sinh động vẻ đẹp đầy biển áo của sông Hương trong dòng chảy của nó: khi thì mạnh mẽ, táo bạo khi lại êm đềm, dịu dàng, có khi trầm mặc, suy tư.

- Ngôn ngữ trong sáng, phong phú, uyển chuyển, giàu hình ảnh, giàu chất thơ, giọng văn nhẹ nhàng, hoài niệm; sử dụng nhiều phép tu từ: so sánh, nhân hoá, ẩn dụ,…

* Nhận xét về cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện trong đoạn trích:

- Một người nghệ sĩ tài hoa với lối hành văn uyển chuyển mà lịch lãm, ngôn từ giàu hình ảnh, gợi cảm, trí tưởng tượng liên tưởng độc đáo.

- Một người có tri thức uyên thâm thể hiện trong việc vận dụng kiến thức địa lí hội họa,... để ghi lại chính xác hành trình của sông Hương và đặc điểm dòng sông ở các ở các địa danh nó đi qua.

- Một người con nặng lòng với quê hương xứ sở, hết lòng ngợi ca, tôn vinh những giá trị tinh thần của quê hương.