II. LÀM VĂN
Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài viết:
“Lúc ấy đã khuya. Trong nhà đã ngủ yên, thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hóm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm trước A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi, nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Chúng nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi... Người kia việc gì mà phải chết thế. A Phủ ... Mị phảng phất nghĩ như vậy.
Ðám than đã vạc hẳn lửa. Mị không thổi, cũng không đứng lên. Mị nhớ lại đời mình, Mị tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A Phủ chẳng đã trốn được rồi, lúc ấy bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó, Mị liền phải trói thay vào đấy, Mị phải chết trên cái cọc ấy. Nghĩ thế, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng không thấy sợ ...
Lúc ấy, trong nhà đã tối bưng, Mị rón rén bước lại, A Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại... Mị rút con dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh. Lần lần, đến lúc gỡ được hết dây trói ở người A Phủ thì Mị cũng hốt hoảng, Mị chỉ thì thào được một tiếng "Ði ngay..." rồi Mị nghẹn lại. A Phủ bỗng khuỵu xuống, không bước nổi. Nhưng trước cái chết có thể đến nơi ngay, A Phủ lại quật sức vung lên, chạy.
Mị đứng lặng trong bóng tối.
Rồi Mị cũng vụt chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Mị đuổi kịp A Phủ, đã lăn, chạy xuống tới lưng dốc, Mị nói, thở trong hơi gió thốc lạnh buốt:
- A Phủ cho tôi đi.
A Phủ chưa kịp nói, Mị lại nói:
- Ở đây thì chết mất.
A Phủ chợt hiểu.
Người đàn bà chê chồng đó vừa cứu sống mình.
A Phủ nói: “Đi với tôi”. Và hai người lẳng lặng đỡ nhau lao chạy xuống dốc núi”.
(Trích Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài, SGK Ngữ văn 12, tập 2, NXB GD 2008, tr.13,14)
Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của Mị trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét về quá trình nhận thức của Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ.
Giải bởi Vietjack
* Giới thiệu khái quát về: Tác giả Tô Hoài, truyện ngắn Vợ chồng A Phủ và vấn đề nghị luận
- Tô Hoài (1920-2014) tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội, là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam. Văn của ông hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động của người từng trải, vốn từ vựng giàu có nhiều khi rất bình dân.
- Tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”(1952) là thành quả của chuyến đi thực tế dài 8 tháng cùng bộ đội giải phóng Tây Bắc của Tô Hoài. Tác phẩm được in trong tập Truyện Tây Bắc. “Vợ chồng A Phủ” là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu sự đọa đày, áp bức của bọn thực dân, chúa đất phong kiến miền núi đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.
- Với hình tượng nhân vật Mị, nhà văn Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một hình tượng nghệ thuật với những nỗi tủi nhục của nàng dâu gạt nợ nhưng sâu thẳm trong tâm hồn ấy là một sức sống tiềm tàng âm ỉ cháy mà không có thế lực nào có thể dập tắt. Diễn biến tâm trạng và hành động của của nhân vật Mị được nhà văn miêu tả trong đoạn trích. Từ đó, tác giả thể hiện quá trình nhận thức của Mị.* Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích.
- Giới thiệu khái quát về nhân vật Mị ở những đoạn văn trước, giới thiệu hoàn cảnh nhân vật Mị xuất hiện trong đoạn trích.
+ Mị là một cô gái xinh đẹp, giàu lòng tự trọng và hiếu thảo với bố khi cô nói “con sẽ làm nương trả nợ cho bố”. Nhưng vì món nợ truyền kiếp của cha mẹ Mị từ hồi còn trẻ, Mị đã bị A Sử bắt về làm dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Sống lâu trong cái khổ, Mị dần dần bị tê liệt cảm xúc, càng ngày càng ít nói, Mị cứ “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”.
+ Trong khung cảnh rạo rực mùa xuân, sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị được đánh thức cô muốn được đi chơi nhưng lại bị dập tắt bởi chính A Sử. Cho đến những đêm mùa đông dài và buồn trên núi cao, sức sống tiềm tàng của Mị lại trỗi dậy mãnh liệt qua diễn biến tâm trạng phức tạp và những hành động táo bạo.
- Diễn biến tâm trạng của Mị: Từ vô cảm đến thương xót và nhận thức rõ tội ác của nhà Thống lí
+ Mị thờ ơ trước cảnh A Phủ bị trói
-> Lí giải: Do sự áp bức của cường quyền, thần quyền
+ Mị nhớ lại đêm mùa xuân bị trói khi nhìn thấy dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đen xạm của A Phủ
+ Mị nhớ câu chuyện người đàn bà bị trói đến chết.
+ Mị thương A Phủ
-> Cảm xúc dần trở lại với Mị
-> Mị thức tỉnh, ý thức rõ những gì mà gia đình Thống lí đã làm
-> Vì thế lòng thương cảm của Mị không còn là thương mình nữa mà còn là thương người đồng cảnh ngộ với mình.
-> Lòng nhân ái, tình yêu thương giữa con người với con người
-> Giá trị hiện thực: Phản ánh, tố cáo tội ác của chế độ thức dân phong kiến đã vùi dập khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của con người
=> Diễn biến tâm trạng phức tạp thể hiện sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy trong con người Mị.
-> Tài năng của nhà văn trong nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật
- Những hành động của Mị: Mị cắt dây trói cho A Phủ và bỏ chạy theo A Phủ.
+ Mị cắt dây trói cởi trói cho A Phủ -> chính là đã cắt đứt sợi dây vô hình ràng buộc Mị với nhà Thống lí, với cái nhà tù đã giam hãm tâm hồn Mị.
+ Mị bỏ chạy cùng A Phủ
-> Nghệ thuật đối thoại được nhà văn khéo léo sử dụng đã giúp người đọc cảm nhận được sức sống tiềm tàng đã trỗi dậy trong con người Mị. Người đàn bà hơn một lần muốn ăn lá ngón để chết cho quên hết những đau thương nay lại muốn được giải thoát, muốn được sống, bỏ chạy cùng A Phủ để thoát khỏi cái chết.
-> Hành động của Mị thể hiện sức sống tiềm tàng của Mị, đó là ý thức sống, ý thức phản kháng.
=> Tô Hoài muốn gửi gắm thông điệp về con đường tự giải phóng của người nghèo miền núi
-> Nét đặc sắc trong giá trị nhân đạo của ngòi bút Tô Hoài.
* Nhận xét nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích.
- Nghệ thuật tả cảnh sinh động.
- Nghệ thuật tả tâm lí nhân vật bằng lời độc thoại nội tâm.
- Từ ngữ bình dân đậm chất địa phương.
- Câu văn giàu hình ảnh.
- Lối kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn.
- Chi tiết hình ảnh đắt giá: dòng nước mắt, đám than.
-> Có thể nói đoạn trích là một đoạn tuyệt bút trong tác phẩm, thể hiện quan điểm sáng tác và tài năng của Tô Hoài.* Nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích
- - Quá trình nhận thức của Mị chính là quá trình hồi sinh, quá trình trỗi dậy của sức sống tiềm tàng.
- + Mị nhận thức được cảnh ngộ của bản thân là thân đàn bà, khổ nhục.
- + Mị nhận thức được thân phận khổ nhục của những người đàn bà lấy chồng nhà giàu.
- + Mị nhận thức được thân phận khổ cực của đứa ở gạt nợ như A Phủ.
- + Mị nhận thức được tội ác của cha con thống lí Pa Tra.
+ Mị nhận thức được hành động cấp bách cứu A Phủ và bỏ chạy cùng A Phủ
> Đó chính là tinh thần đấu tranh, sự phản kháng mãnh liệt của MịAnh/chị hiểu như thế nào về câu nói “người nghèo nhất không phải là người không có một xu dính túi, mà là người không có lấy một ước mơ”.
Thông điệp ý nghĩa nhất mà anh/chị rút ra được từ đoạn văn bản trên là gì?
Nghị lực của người thanh niên phụ hồ nuôi giấc mơ vào Nhạc viện được thể hiện như thế nào?
II. LÀM VĂN
Anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) trả lời câu hỏi của tác giả trong đoạn văn bản trên: “Nói cho tôi nghe đi, ước mơ của bạn là gì?”
