THÁNG BA – RÉT NÀNG BÂN
Nhưng đến tháng Ba thì trời đất quả là kì ảo. Bảo rằng tháng ấy còn rét, không đúng, mà bảo là hết rét rồi cũng không đúng nữa.
Trời trong như ngọc, đất sạch như lau. Ngủ dậy lúc còn tối trời, anh ngồi uống nước trà đợi sáng thì uống chưa xong ấm nước, anh bỗng thấy có những đám mây hồng từ phía đông kéo tới giữa một nền trời xanh ngăn ngắt một màu. Ở đằng sau nhà, chim hót ríu ran, đánh thức những người còn đang thiêm thiếp. Anh mở cửa nhìn ra ngoài thì lá cây sạch bong ra, lóng lánh như ở trong một phim ảnh màu tuyệt đẹp: sương móc ban đêm rửa hoa lá cỏ cây, rửa cả cát bụi trên các nẻo đường thành phố.
Giẫm đôi giày lên trên đất mịn màng, anh cảm thấy cái mát mẻ của đất, của sương vương trên cỏ thấm vào lòng anh y như thể anh đi chân không vậy. Chim vẫn hót ríu ran. Anh nhìn lên trời cười thì những đám mây hồng tỏa ra một thứ ánh sáng trắng như sữa, nhẹ như bông, tràn lan trong không khí và úp chụp lấy các lùm cây nội cỏ. Anh tự nhủ: “Hôm nay chắc nắng to”. Anh sửa soạn một bộ quần áo mỏng để mặc cho nhẹ nhõm và dễ chịu.
Thì quả nhiên, đến buổi trưa nắng thực, nhưng đi lên lầu ngủ vừa dậy, anh cảm thấy có một cái gì rất lạ xảy ra. Anh nhắm mắt lại, nằm lặng yên ngóng, để xem cái tiếng reo ở ngoài vườn vọng lại là tiếng gì mà đến bất thình lình và xôn xao như vậy. Thì ra đó là tiếng reo của gió, của mây, của cây, của lá: chính trong khi ta đương mộng về Tây Phàn[1] với mấy cô nàng sơn cước, trời đã chuyển bất ngờ, đương nắng thành râm, và chỉ trong khoảnh khắc, rét cuối Chạp, đầu xuân đã về trên cảnh gió, giữa một khoảng trời tháng Ba nắng ấm.
Cái tháng Ba ở Bắc có những ngày huyền ảo như thế đấy. Nếu là người thích vì von, anh có thể ví tháng ấy với một cô gái có sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
Đẹp đến nghiêng nước nghiêng thành thì có quyền làm nũng như Dương Quý Phi làm nũng vua Đường Minh Hoàng: không đau răng cũng nhăn mặt cho thêm xinh, mà vì có đau răng thực thì phải ăn trái lệ chi[2] mà quân sĩ phải rong ngựa đi năm, sáu ngày trời mới mong kiếm được. Yêu Quý Phi quá, thì Quý Phi càng làm nũng, mà Đường Minh Hoàng lại càng sủng ái Quý Phi hơn. Thì người Bắc đối với tháng Ba cũng vậy: yêu cái nắng ấm của tháng Ba nhưng cũng yêu cái rét đột ngột của tháng Ba, mà nếu ví dụ trong tháng ấy có ngày nào nắng chói chang làm cho “chó già le lưỡi” thì cũng cứ yêu luôn, yêu không kì quản. Người đẹp mà làm nũng thì lại càng đẹp hơn.
Tôi yêu tháng Ba đất Bắc một phần vì thế và tôi không muốn tin rằng cái rét tháng Ba có thể làm cho “bà già chết cóng”. Tôi chỉ thích nghĩ rằng cái rét đôi khi bất ưng trở về với tháng Ba là một cái rét thơ mộng, cái rét của một trời đầy hương và ngát hoa, trong đó có những chàng trai mặc quần đỏ ngồi bên án sách ngâm thơ...
(Vũ Bằng, Thương nhớ mười hai, NXB Văn học, Hà Nội, 2008, tr. 56 – 58)
Anh / Chị viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình của thể loại tuỳ bút (qua ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,...) trong đoạn trích trên.
Giải bởi Vietjack
HS cần nêu được các ý chính sau đây:
a) Mở bài: Giới thiệu được vấn đề cần nghị luận (sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình của thể loại tuỳ bút qua các yếu tố ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,... trong đoạn trích).
b) Thân bài:
b.1. Giới thiệu về đặc trưng của thể loại tuỳ bút. (Gợi ý: là tác phẩm văn xuôi trữ tình, tự sự phi hư cấu; ghi lại cảm xúc chủ quan về sự việc và con người; thể hiện tâm hồn, cái tôi độc đáo của tác giả; thường có sự kết hợp phương thức biểu đạt tự sự và trữ tình).
b.2. Chỉ ra được biểu hiện yếu tố tự sự và trữ tình trong đoạn trích. (Gợi ý: sự đan xen, vừa kể lại sự việc (không gian, cảnh sắc, thời tiết,..) vừa thể hiện trực tiếp suy nghĩ, cảm xúc chủ quan của người viết (tình yêu, nỗi nhớ,...)).
– Yếu tố tự sự: kể về cảm nhận của “anh”; sự si tình, sủng ái của quân vương với mĩ nhân để so sánh với sự quyến rũ của cái rét đột ngột tháng Ba;..
– Yếu tố trữ tình thể hiện ở:
+ Sự việc được chọn miêu tả: tháng Ba mùa xuân, mùa của sự sống.
+ Sự “kì ảo” của trời đất khi thời tiết thay đổi đột ngột. Trời trong xanh, mây hồng, thanh sạch, yên bình; nắng ấm chan hòa một thứ ánh sáng trắng như sữa, nhẹ như bông; chim hót ríu ran,... Cái rét đột ngột thơ mộng, của một trời đầy hương và ngát hoa; có thể làm cho “bà già chết cóng”,…
+ Ngôn ngữ: bên cạnh lời kể có nhiều tính từ, từ ngữ miêu tả giàu hình ảnh và chất thơ; nhiều ví von, gợi nhiều liên tưởng (Trời trong như ngọc, đất sạch như lau,...); giọng văn nhẹ nhàng, thư thái, lắng đọng, dễ đi vào lòng người, tạo nhiều dư ba,...
+ Cảm xúc mãnh liệt của tác giá khi hoài niệm (Tôi yêu tháng Ba đất Bắc...).
b.3. Sự kết hợp ấy có tác dụng gì? (Gợi ý: đa giọng điệu cho tuỳ bút, tăng sự hấp dẫn; gợi những cảm xúc thẩm mĩ tinh tế ở người đọc; làm nổi bật nỗi nhớ và tình yêu mùa xuân xứ Bắc cũng như quê hương đất nước;..).
c) Kết bài:
– Đánh giá lại vấn đề: sự kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình trong đoạn trích đã làm nên thành công và sức sống lâu bền trong lòng người đọc.
– Sự kết hợp còn cho thấy phong cách viết tuỳ bút tinh tế, nhẹ nhàng, lắng đọng và tình yêu đất nước quê hương của tác giả.
Anh/ Chị có đồng ý với quan điểm của người viết: Cuộc sống càng dễ, con người càng yếu đuối không? Vì sao?
Chỉ ra và giải thích ý nghĩa của thành ngữ được sử dụng trong đoạn sau: Cuộc sống là một cuốn sách to dày. Kẻ dại thì lật quá nhanh, người khôn thì đọc suy nghĩ và ứng dụng. Đáng sợ nhất là sự rỗng tuếch, nước chảy bèo trôi. Mái trường là nơi sinh ra những con người chèo lái cuộc sống nhưng không nên coi đó là con đường duy nhất để có tương lai.
Từ họ được in đậm nghiêng trong đoạn cuối hướng đến đối tượng nào?
Các phương thức biểu đạt mà tác giả đã kết hợp sử dụng trong văn bản có tác dụng gì?
Chỉ ra lí lẽ và bằng chứng được tác giả sử dụng trong đoạn văn in đậm nghiêng.
