Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm.

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới,

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.

Rải rác biên cương mồ viễn xứ,

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh,

Áo bào thay chiếu anh về đất,

Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

             (Trích Tây Tiến, Quang Dũng, Ngữ văn 12,Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, tr.89)

Anh/ chị hãy phân tích đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét tinh thần bi tráng được thể hiện trong đoạn thơ.

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích đoạn thơ; nhận xét về tinh thần bi tráng thể hiện trong đoạn thơ.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; bảo đảm các yêu cầu sau:

*Giới thiệu khái quát về tác giả Quang Dũng, tác phẩm “Tây Tiến” và đoạn thơ.

* Phân tích đoạn thơ:

- Diện mạo oai phong, dữ dội:

+ Tác giả sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh ấn tượng với chi tiết tả thực để miêu tả về người lính: “không mọc tóc”, “quân xanh màu lá” → dấu ấn thực tế chiến đấu gian khổ, cuộc sống khó khăn, thiếu thốn thuốc men.

+ Chi tiết lãng mạn: “Đoàn binh không mọc tóc” → cách nói chủ động toát lên vẻ ngang tàng, tinh nghịch rất lính tráng và khí thế xung trận át đi vẻ ốm yếu bệnh tật. “Dữ oai hùm” → hình ảnh ước lệ tượng trưng thể hiện khí phách của người lính oai phong lẫm liệt như hổ rừng thiêng – xuất quỷ nhập thần trong nhiệm vụ chiến đấu.

- Tâm hồn hào hoa, lãng mạn: được thể hiện qua sự đối lập giữa cái dữ dằn khốc liệt với cái tình tứ hào hoa.

+ “Mắt trừng” → gợi lên hình ảnh đôi mắt mở to, nhìn chăm chăm về “biên giới” thể hiện sự căm thù sâu sắc và ý chí quyết tâm “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”.

+ Thế nhưng ẩn chứa ở đó vẫn là vẻ thanh lịch của những chàng trai Hà thành “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm” → Nỗi nhớ riêng tư về hình ảnh của các nàng thiếu nữ Hà thành (đó có thể là người yêu, người bạn, người chị, người em gái, ...)

→ Điều đó cũng là một lẽ rất thường tình, rất con người và rất đáng cảm thông, trân trọng. Câu thơ từng bị đánh giá thấp vì mang tinh thần tiểu tư sản, nhưng theo thời gian đã được trả lại sự nhìn nhận đúng đắn → Họ, những người lính Tây Tiến, cũng là những con người bình thường như bao con người bình thường khác nhưng không hề tầm thường. Đoạn thơ có ngôn ngữ giàu chất tạo hình, sử dụng thủ pháp đối lập giữa ngoại hình và tính cách, có tác dụng làm bật lên vẻ đẹp hình tượng người lính.

=> Vẻ đẹp hào hoa và lãng mạn.

- Ý chí quyết tâm và sự hi sinh anh dũng của người lính Tây Tiến:

+ Từ láy “rải rác” kết hợp các từ Hán Việt “biên cương”, “viễn xứ” → gợi lên không khí trang trọng.

+ “Chẳng tiếc đời xanh” → Ý chí quyết tâm của những người lính Tây Tiến, sẵn sàng “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh” → Họ nằm lại nơi miền “viễn xứ” một cách “rải rác” nhưng không hề nao núng tinh thần, không bị lụy mà trái lại càng hừng hực khí thế trả thù cho đồng đội và giành độc lập cho đất nước.

+“Áo bào thay chiếu anh về đất” → Cách nói giảm nói tránh được thể hiện một cách trang trọng thấp thoáng tinh thần của các tráng sĩ ngày xưa. Họ hi sinh một cách thanh thản vì đã làm trọn nhiệm vụ với đất nước.

+ “Sông Mã gầm lên khúc độc hành” → Sông núi đất trời như hòa lên một khúc nhạc với giai điệu bi tráng như một nghi lễ để tiễn đưa người lính về nơi vĩnh hằng.

- Đánh giá:  Với âm điệu trầm hùng, sử dụng nhiều từ Hán Việt, đoạn thơ đã cho ta thấy được phẩm chất anh hùng cùng vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của những người lính Tây Tiến. Nhà thơ Quang Dũng đã tạc lên một bức tượng đài bằng thơ về người lính Tây Tiến. Đó là vẻ đẹp của thời đại một đi không trở lại của các bộ đội Tây Tiến trong cuộc chiến đấu vĩ đại của dân tộc.

*Nhận xét tinh thần bi tráng thể hiện trong đoạn thơ:
- Tinh thần bi tráng là được thể hiện ở việc không né tránh hiện thực khi miêu tả cái gian khổ, đau thương của hiện tại. Buồn đau mà vẫn hùng tráng, mất mác hi sinh mà vẫn lạc quan. Bi nhưng không phải là bi lụy mà là bi tráng, hào hùng.
- Cái bi thương mờ đi trước lý tưởng quên mình của người lính. Quang Dũng đề cập đến cái chết bằng những từ ngữ rất tinh tế không chỉ không đau thương mà trái lại còn rất hào hùng.
- Lý tưởng của người lính Tây Tiến phảng phất chất anh hùng của các tráng sĩ thời xưa – xem cái chết nhẹ tựa lông hồng. 

d. Chính tả, ngữ pháp

Bảo đảm chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.