Cảm nhận về nhân vật Mị qua đoạn trích trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài; nhận xét ngắn gọn về tấm lòng nhân đạo của nhà văn trong việc thể hiện sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị.

* Yêu cầu hình thức: 

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. 

* Yêu cầu nội dung: 

I. Giới thiệu chung 

- Tô Hoài là một cây bút văn xuôi tiêu biểu của nền văn học hiện đại Việt Nam. Tô Hoài rất am hiểu phong tục tập quán của người dân miền núi, biệt tài phân tích tâm lí nhân vật và lời văn đậm chất khẩu ngữ.

- Vợ chồng A Phủ là sản phẩm của chuyến đi thực tế của ông cùng bộ đội lên giải phóng Tây Bắc.

- Khái quát vấn đề: Cảm nhận về nhân vật Mị và nhận xét ngắn gọn về ngòi bút nhân đạo của Tô Hoài.

II. Phân tích 

1. Phân tích diễn biến tâm trạng cùng sức sống tiềm tàng ở nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân

- Nhân tố tác động đến tâm lí của Mị: không khí mùa xuân, tiếng sáo gọi bạn tình và men rượu…đã tác động,  thôi thúc làm nảy nở trong Mị khát vọng hạnh phúc.

- Diễn biến tâm lí của Mị:  

+ Mị cảm nhận tiếng sáo: thấy lòng thiết tha bồi hồi, nhẩm thầm bài hát của người đang thổi.

+ Mị uống rượu: uống ực từng bát, rồi say…lòng Mị đang sống về ngày trước, Mị lãng quên thực tại, sống về quá khứ đẹp đẽ, hạnh phúc. 

+ Lòng Mị bừng lên khát vọng sống, hạnh phúc mãnh liệt: Mị thấy phơi phới trở lại…Mị muốn đi chơi… Mị dường như đoạn tuyệt với cuộc sống tù ngục, tăm tối, thậm chí chấp nhận cái chết để từ bỏ kiếp sống đoạ đày.

→ Mị đã thoát khỏi trạng thái tê liệt chai lì cảm xúc, trái tim Mị đã rung lên những nhịp đập bồi hồi.

+ Mị hành động như một người tự do: đến góc nhà, lấy ống mỡ…quấn lại tóc…lấy váy hoa…những câu văn  ngắn, nhịp nhanh, gấp thể hiện khát vọng hạnh phúc trào dâng mãnh liệt và Mị thực sự tìm lại được chính  mình – cô gái trẻ trung, đầy khát vọng. 

+ Sức ám ảnh của tuổi xuân lớn dần, hơi rượu nồng nàn, âm thanh tiếng sáo gọi bạn vẫn tha thiết, rập rờn trong đầu Mị, khiến Mị không biết A Sử vào, không nghe A Sử hỏi và không biết mình bị trói, Mị chỉ nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi… 

→ Mị hành động với con người thật của mình, phản kháng lại thực tại tăm tối với lòng yêu đời, yêu sống bùng cháy mãnh liệt. 

+ Mị vùng bước đi, bị sợi dây trói giữ lại, Mị chợt bừng tỉnh: không nghe tiếng sáo, chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách. 

→ Mị trở về với thực tại đau đớn, ê chề, hiện hữu và thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa. Cả đêm Mị sống trong trạng thái lúc mê, lúc tỉnh với sự giằng co giữa khát vọng sống mãnh liệt và nỗi đau thân phận trâu ngựa. 

→ Lòng ham sống bị dập tắt phũ phàng. Mị không thể thoát khỏi địa ngục trần gian nhưng Mị đã không còn là con trâu, con ngựa, con rùa lùi lũi nuôi trong xó cửa. Trong đêm tình mùa xuân ấy, ý thức sự sống trở về,  trái tim đã hồi sinh, Mị sống lại những thời khắc thanh xuân tươi trẻ và tự do. Phải chăng đây là nguyên cớ đẹp đẽ để Mị có được dũng khí cắt dây cởi trói cho A Phủ trong đêm mùa đông trên núi cao.

2. Nhận xét về tấm lòng nhân đạo của Tô Hoài

- Tiếng nói đồng cảm, xót thương với thân phận khổ đau, bất hạnh của người lao động nghèo miền núi bị áp bức trước Cách mạng. 

- Trong hoàn cảnh tối tăm, nhà văn phát hiện, khẳng định, ngợi ca và nâng niu bản năng sống âm thầm mà mãnh liệt trong tâm hồn người lao động Tây Bắc.

- Miêu tả một cách chân thực sự vận động nội tại trong tính cách nhân vật với cái nhìn ấm áp, tin yêu và trân trọng dành cho con người.

→ Đoạn văn thấm đẫm chất nhân văn, thể hiện một cách chân thật và cảm động giá trị hiện thực, tinh thần nhân đạo sâu sắc của tác phẩm. 

* Nghệ thuật:  

- Thành công trong nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật.

- Nghệ thuật trần thuật uyển chuyển, linh hoạt vừa truyền thống vừa hiện đại đầy hấp dẫn.

- Trang văn xuôi thấm đẫm chất thơ, chất nhạc, ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhiều chi tiết có sức gợi…

III. Kết luận 

- Khái quát lại vấn đề. 

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.