Các nhân tố tiến hóa:

Đột biến: Thay đổi tần số alen rất chậm, làm xuất hiện alen mới, cung cấp nguồn biến dị sơ cấp, tăng đa dạng di truyền.

Di nhập gen: Tăng hoặc giảm tần số alen, làm tăng hoặc giảm sự đa dạng di truyền.ọc tự nhiên: Giữ lại kiểu hình thích nghi, loại bỏ kiểu hình không thích nghi, làm thay đổi tần số alen, thành phần kiểu gen theo một hướng xác định.

Các yếu tố ngẫu nhiên: có thể loại bỏ bất kì alen nào. Thay đổi tần số alen mạnh và đột ngột.

Giao phối không ngẫu nhiên: Không làm thay đổi tần số alen.

Cách giải:

Theo quan niệm hiện đại, chọn lọc tự nhiên quy định chiều hướng tiến hóa.

Chọn B.

Mức phản ứng: Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen trong các môi trường khác nhau.

Mức phản ứng do kiểu gen quy định. Các kiểu gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau, các gen khác nhau có mức phản ứng khác nhau.

Mềm dẻo kiểu hình: Hiện tượng kiểu hình của một cơ thể có thể thay đổi trước các điều kiện môi trường khác nhau (thường biến)

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen.

Đột biến NST là những biến đổi về cấu trúc, số lượng NST.

Cách giải:

Màu lông thỏ Himalaya có thể thay đổi phụ thuộc vào nhiệt độ, đây là hiện tượng thường biến.

Chọn B.

Giới hạn sinh thái: Là khoảng giá trị xác định của một nhân tố sinh thái mà trong khoảng đó sinh vật có thể tồn tại và phát triển ổn định theo thời gian. Bao gồm

- Khoảng chống chịu: Gây ức chế cho hoạt động sinh lí của sinh vật.

- Khoảng thuận lợi: Sinh vật sống tốt nhất. Khoảng thuận lợi nằm vùng giữa của giới hạn sinh thái.

- Ổ sinh thái là không gian sinh thái đảm bảo cho loài tồn tại và phát triển theo thời gian

Cách giải:

Khoảng của các nhân tố sinh thái ở mức độ phù hợp, đảm bảo cho sinh vật thực hiện chức năng sống tốt nhất được gọi là khoảng thuận lợi.

Chọn B.

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen.

Đột biến gen tạo ra các alen mới nhưng không tạo ra gen mới.

Cách giải:

Đột biến gen tạo ra các loại alen mới làm phong phú thêm vốn gen quần thể.

Chọn B.

Cách giải:

Lừa giao phối với ngựa sinh ra con La bất thụ. Đây là ví dụ về cơ chế cách li sau hợp tử.

Chọn A.

Các đặc trưng của quần xã

+ Thành phần loài: Loài ưu thế, loài đặc trưng, loài chủ chốt

+ Phân bố cá thể trong không gian: theo chiều ngang và chiều thẳng đứng.

Cách giải:

Phân bố theo chiều thẳng đứng chỉ có trong quần xã sinh vật.

Các kiểu phân bố còn lại là của quần thể.

Chọn A.

Tần số alen lặn= 1 – tần số alen trội.

Quần thể cân bằng di truyền có cấu trúc: p²AA+2pqAa+q²aa=1

Cách giải:

Tần số alen a = 1 – 0,2 =0,8.

Tỉ lệ kiểu gen dị hợp Aa = 2 × 0,2 × 0,8 = 0,32.

Chọn D.

Cách giải:

Quan hệ giữa cây phong lan sống trên cây thân gỗ và cây thân gỗ này là quan hệ hội sinh.

Chọn D.

Cách giải:

Nước và ion khoáng chủ yếu được vận chuyển ở thân qua con đường dòng mạch gỗ.

Chọn A.

Xác định để tạo ra sản phẩm P thì cần có enzyme nào? Alen nào trong kiểu gen?

Cách giải:

Để tổng hợp được sản phẩm P thì phải có cả enzyme A và enzyme B → có cả alen A và alen B.

Kiểu gen AaBb tổng hợp được sản phẩm P.

Chọn A.

Sơ đồ phân bố các khu sinh học trên cạn.

Cách giải:

Phân bố chủ yếu ở vùng xích đạo, có thành phần loài phong phú và được coi là lá phổi xanh của hành tinh.

Đây là đặc điểm của khu sinh học rừng mưa nhiệt đới.

Chọn A.12

Phát biểu sai về cân bằng nội môi ở người là D, khi vận động mạnh → lượng CO₂ trong máu tăng → pH giảm.

Chọn D.

Các mối quan hệ trong quần thể:

+ Hỗ trợ: Chống lại kẻ thù, săn mồi, liền rễ ở thực vật,...

+ Cạnh tranh: Nguồn thức ăn, bạn tình, chỗ ở, ánh sáng,...

Cách giải:

Bồ nông xếp thành hàng đi kiếm ăn bắt được nhiều cá hơn bồ nông đi kiếm ăn riêng rẽ là biểu hiện của mối quan hệ hỗ trợ cùng loài.

Chọn A.

5’AUG3’ (mã mở đầu) quy định Met ở sinh vật nhân thực (fMet ở sinh vật nhân sơ).

Cách giải:

Ở sinh vật nhân thực, khi tiểu đơn vị bé của ribôxôm gắn với mARN ở vị trí nhận biết đặc hiệu thì phức hợp Met – tARN khớp mã với côđon mở đầu.

Chọn D.

Morgan đã phát hiện ra quy luật di truyền liên kết và HVG ở ruồi giấm.

Cách giải:

Đối tượng nghiên cứu giúp T.H.Moocgan phát hiện ra quy luật hoán vị gen là ruồi giấm.

Chọn C.

Khống chế sinh học là hiện tượng số lượng cá thể của một loài bị loài khác khống chế ở một mức độ nhất định. Con người sử dụng các loài thiên địch để phòng trừ các sinh vật gây hại cho cây trồng.

Cách giải:

So với biện pháp sử dụng thuốc trừ sâu hoá học để tiêu diệt sinh vật gây hại, biện pháp sử dụng các loài thiên địch có ưu điểm là thường không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người.

Do thiên địch cũng là các sinh vật nên biện pháp này ảnh hưởng bởi thời tiết, khí hậu.

Chọn A.13

Các nhân tố ảnh hưởng đến QH

Ánh sáng

Cường độ ánh sáng (I là cường độ)

- Điểm bù ánh sáng là cường độ ánh sáng mà tại đó: I_{quang hợp} = I_{hô hấp}.

- Điểm bão hòa ánh sáng là cường độ ánh sáng mà tại đó I_{quang hợp} đạt cực đại.

Quang phổ ánh sáng:

- Quang hợp chỉ xảy ra ở miền ánh sáng xanh tím và miền ánh sáng đỏ.

- Các tia sáng xanh tím kích thích tổng hợp các axit amin, protein.

Các tia sáng đỏ xúc tiến quá trình hình thành cacbohidrat.

Thành phần ánh sáng biến động theo thời gian trong ngày và theo độ sâu của nước.

Nồng độ CO₂: Từ 0,008% đến 0,3%.

[CO₂] tăng → I_{quang hợp} tăng đến trị số bão hòa CO₂, vượt qua trị số đó I_{quang hợp} giảm

Nước: Khi thiếu nước, cây chịu hạn có thể duy trì quang hợp ổn định hơn cây trung sinh và cây ưa ẩm

Cách giải:

A sai, nước là nguyên liệu của quá trình quang hợp nên khi lượng nước giảm thì cường độ quang hợp cũng giảm.

B sai, thực vật C₄ có điểm bù CO₂ thấp hơn thực vật C₃.

C đúng.

D sai, các tia xanh tím kích thích tổng hợp protein.

Chọn C.

Dựa vào sự phát triển của sinh giới qua các đại địa chất.

Cách giải:

Trong lịch sử phát triển của sinh giới qua các đại địa chất, lưỡng cư xuất hiện ở đại Cổ sinh.

Chọn C.

Theo nguyên tắc bổ sung:                                  + A liên kết với T bằng 2 liên kết hidro.

                                       + G liên kết với X bằng 3 liên kết hidro.

Cách giải:

Nếu mạch khuôn của ADN chỉ có 3 loại nuclêôtit A, T, X → khi nhân đôi cần cung cấp nucleotit: A,T,G.

Vậy không cần cung cấp nucleotit X.

Chọn D.4

Phân loại: Có 3 loại ARN

+ mARN – ARN thông tin, làm khuôn cho quá trình dịch mã.

+ tARN – ARN vận chuyển: mang bộ ba đối mã vận chuyển axit amin tới riboxom để tổng hợp chuỗi polipeptit.

+ rARN – ARN riboxom: Kết hợp với prôtêin để tạo nên ribôxôm. Riboxom thực hiện dịch mã để tổng hợp protein.

Cách giải:

ADN không tham gia trực tiếp vào quá trình dịch mã.

Chọn D.

Áp dụng nguyên tắc bổ sung trong quá trình nhân đôi ADN: A-T; G-X và ngược lại.

Áp dụng nguyên tắc bổ sung trong quá trình phiên mã: A-U; T-A; G-X; X-G.

Áp dụng nguyên tắc bổ sung trong quá trình dịch mã: A-U; U-A; G-X; X-G.

Cách giải:

Ở sinh vật nhân thực, nguyên tắc bổ sung giữa G - X, A - U và ngược lại được thể hiện trong quá trình: Dịch mã.

Chú ý: ở quá trình phiên mã không có sự liên kết giữa U mạch gốc với A môi trường vì trên ADN không có U.

Chọn B.

Quá trình phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất gồm các giai đoạn:

- Tiến hoá hoá học: Hình thành các hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ theo phương thức hóa học.

- Tiến hoá tiền sinh học: Hình thành nên các tế bào sơ khai, sau đó hình thành nên những tế bào sống đầu tiên

- Tiến hoá sinh học: Hình thành các loài sinh vật như ngày nay.

Cách giải:

Trong các giai đoạn tiến hoá của sự sống trên Trái Đất, giai đoạn hình thành nên tế bào sơ khai (protobiont) là tiến hoá tiền sinh học.

Chọn B.

Kiểu gen đồng hợp là kiểu gen mang các alen giống nhau của các gen.

Cách giải:

DDee là kiểu gen đồng hợp.

Chọn C.15

Cách giải:

Trong hệ mạch của người bình thường, huyết áp lớn nhất ở động mạch chủ.

Chọn B.

Mất đoạn: Mất đi 1 đoạn NST, mất đoạn thường gây chết hay giảm sức sống.

Lặp đoạn: Là 1 đoạn NST có thể lặp lại 1 hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen trên đó.

Đảo đoạn: Là 1 đoạn NST đứt ra rồi đảo ngược 180° và nối lại làm thay đổi trình tự phân bố các gen trên đó. Đảo đoạn có thể chứa hoặc không chứa tâm động. Đột biến đảo đoạn thường ít ảnh hưởng đến sức sống do vật liệu di truyền không bị mất.

Chuyển đoạn: Là sự trao đổi đoạn giữa các NST không tương đồng, hoặc chuyển đoạn trên 1 NST, một số gen trong nhóm liên kết này chuyển sang nhóm liên kết khác.

Cách giải:

Đảo đoạn không làm thay đổi thành phần và số lượng gen trên nhiễm sắc thể (NST).

Chọn A.

Nuôi hạt phấn rồi lưỡng bôi hóa sẽ tạo ra các dòng thuần.

Cách giải:

Cây ban đầu có kiểu gen AabbDDEe

Loại D vì không phải dòng thuần.

Loại A vì cây ban đầu không có alen B.

Loại B vì cây ban đầu không có alen d.

Chọn C.

Tạo ADN tái tổ hợp theo 3 bước là:

(1) tách chiết thể truyền và gen cần chuyển

(2) dùng enzim cắt giới hạn (enzyme restrictaza) mở vòng thể truyền và cắt gen cần chuyển

(3) nối gen cần chuyển vào thể truyền bằng enzyme ligaza16

Cách giải:

Trong kĩ thuật chuyển gen, enzim ligaza được dùng để gắn gen cần chuyển với thể truyền tạo ADN tái tổ hợp.

Chọn D.

Xác định bộ NST của các thể đột biến.

Thể một có dạng 2n – 1.

Cách giải:

A: Tơcnơ: XO → thể một.

B: Claiphentơ: XXY → thể ba

C: Siêu nữ: XXX → thể ba

D: Đao: 3NST số 21 → thể ba.

Chọn A.

Gen ngoài nhân ở ĐV (trong ti thể) ở thực vật (trong ti thể, lạp thể).

Cách giải:

Ở tế bào động vật, gen ngoài nhân có ở ti thể.

Chọn C.

Bước 1: Tìm quy luật di truyền

+ P dị hợp về 2 cặp gen → 10 hoặc 7 (có hay không có HVG)

Bước 2: Tính tỉ lệ các loại giao tử ở P

Giao tử liên kết = (1-f)/2; giao tử hoán vị: f/2

Bước 3: Tính tỉ lệ kiểu gen có 2 loại alen trội.

Cách giải:

F₁ có 10 loại kiểu gen → hai cặp gen này liên kết không hoàn toàn, có hoán vị gen ở 2 bên P (nếu 1 bên thì chỉ có 7 kiểu gen)

Tỷ lệ AB/AB + ab/ab = 32% → AB/AB = ab/ab = 16% →AB=ab = 0,4; f= 0,2

Cây P dị hợp đều: $\frac{AB}{ab}\times \frac{AB}{ab};f=20\%$ 

Cây P tạo ra các loại giao tử với tỷ lệ: 0,4AB:0,4ab:0,1Ab:0,1aB

Tỷ lệ kiểu gen có 2 alen trội là: 2×0,4×0,4 + 4×0,1×0,1 = 0,36.

Chọn B.

Một tế bào có kiểu gen $\frac{AB}{ab}$giảm phân:

+ Không có HVG tạo 2 loại giao tử liên kết: AB, ab.

+ Có HVG tạo 4 loại giao tử với tỉ lệ 1:1:1:1;

GT liên kết: AB, ab; GT hoán vị: Ab, aB.

Cách giải:

Ba tế bào sinh tinh có kiểu gen $Aa\frac{BD}{bd}$ 

+ 1 tế bào xảy ra hoán vị giữa alen D và d sẽ cho ra 4 loại giao tử thuộc một trong hai trường hợp:

(1) 1ABD, 1abd, 1ABd, 1abD

(2) 1aBD, 1Abd, 1aBd, 1AbD

+ 2 tế bào giảm phân bình thường cho ra giao tử theo 2 trường hợp

- (1’) 2 tế bào cho ra các loại giao tử khác nhau: 2ABD, 2abd, 2aBD, 2Abd

- (2’) 2 tế bào cho ra các loại giao tử giống nhau: 4ABD, 4abd hoặc 4aBD, 4Abd

→ Chỉ có ý C là đúng vì, kết hợp trường hợp 1 với trường hợp 2’ thì kết quả giảm phân của 3 tế bào tạo ra 4 loại giao tử với tỷ lệ 5:5:1:1.

Chọn C.

Áp dụng công thức: Kích thước của quần thể = Mật độ × diện tích phân bố.

Cách giải:

I đúng, II sai, III sai, IV đúng.

Chọn D.

Sử dụng công thức :A-B- = 0,5 + aabb; A-bb/aaB - = 0,25 – aabb; A-B-+ A-bb/aaB-=0,75

Áp dụng khi P dị hợp 2 cặp gen.

Cách giải:

Thân cao hoa đỏ × thân cao hoa đỏ ↔ (AA,Aa)(BB:Bb) × (AA,Aa)(BB:Bb)

Để tạo kiểu hình thân thấp, hoa trắng → 2 cây thân cao hoa đỏ này dị hợp 2 cặp gen: AaBb × AaBb → aabb

= 1/16 = 6,25%.

Chọn B.18

Hoán vị gen ở 2 bên cho 10 loại kiểu gen

Giao tử liên kết = (1-f)/2; giao tử hoán vị: f/2

Cách giải:

P: (Aa,Bb) × (Aa, Bb)

(1) đúng: $\frac{Ab}{aB}\times \frac{Ab}{aB}\to 1\frac{Ab}{Ab}:2\frac{Ab}{aB}:1\frac{aB}{aB}$ 

(2) đúng, để tạo tỉ lệ 9:3:3:1 hay ab/ab =1/16 → ab =1/4 =0,25; ab=0,25 khi f=50%.

(3) đúng, $\frac{Ab}{aB}\times \frac{Ab}{aB}\to 1\frac{Ab}{Ab}:2\frac{Ab}{aB}:1\frac{aB}{aB}$ 

(4) sai, nếu P có HVG ở 2 giới có thể thu được 10 kiểu gen, 4 kiểu hình.

Chọn C.

Chuỗi thức ăn: các loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt xích ứng với một bậc dinh dưỡng.

Sinh vật sản xuất thuộc bậc 1 → tiếp theo là bậc 2,3,4…

Bậc dinh dưỡng: Bậc 1 → Bậc 2 → Bậc 3 → Bậc 4 → Bậc 5.

Cách giải:

I sai. Có tối đa 3 chuỗi thức ăn.

II đúng. Chuỗi thức ăn dài nhất là: Thực vật thuỷ sinh → ĐV KXS nhỏ → Cua → Cá vược.

III sai. Cá vược thuộc bậc dinh dưỡng cấp 4.

IV đúng.

Chọn D.

Operon Lac có 3 thành phần:

+ Các gen cấu trúc (Z, Y, A) quy định tổng hợp prôtêin tham gia chuyển hóa và sử dụng đường lactozơ.

+ Vùng vận hành: O: gen chỉ huy chi phối hoạt động của cụm gen cấu trúc.

+ P: vùng khởi động (nơi ARN – pôlimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã).

+ R: gen điều hòa kiểm soát tổng hợp prôtêin ức chế

Gen điều hòa không thuộc cấu trúc operon Lac.

Cách giải:

Có 2 phát biểu đúng, đó là phát biểu II và III.

I sai. Chủng 2 không tổng hợp được mARN ngay cả khi có Lactôzơ và không có Lactôzơ → nhiều khả năng chủng này bị đột biến hỏng vùng P, ARN polymeraza không bám vào được vùng P nên không thể phiên mã được.

II sai, IV đúng. Chủng 3 có thể tổng hợp mARN ngay cả khi không có Lactôzơ → có thể đã bị đột biến mất vùng O, làm cho tế bào mất khả năng ức chế phiên mã.

III sai. Trong điều kiện có lactôzơ, chủng 3 vẫn tổng hợp được mARN nhưng không tổng hợp được prôtêin

→ Đột biến có thể xảy ra ở vùng P làm cho ARN polymeraza không bám vào được vùng P nên không thể phiên mã được.

Chọn A.

Có 2 phát biểu đúng, đó là phát biểu II và III.

I sai. Chủng 2 không tổng hợp được mARN ngay cả khi có Lactôzơ và không có Lactôzơ → nhiều khả năng chủng này bị đột biến hỏng vùng P, ARN polymeraza không bám vào được vùng P nên không thể phiên mã được.

II sai, IV đúng. Chủng 3 có thể tổng hợp mARN ngay cả khi không có Lactôzơ → có thể đã bị đột biến mất vùng O, làm cho tế bào mất khả năng ức chế phiên mã.

III sai. Trong điều kiện có lactôzơ, chủng 3 vẫn tổng hợp được mARN nhưng không tổng hợp được prôtêin

→ Đột biến có thể xảy ra ở vùng P làm cho ARN polymeraza không bám vào được vùng P nên không thể phiên mã được.

Chọn A.

Gen A có 3 alen: A1>>A2>>A3 có tần số lần lượt là p, q, r.

Cấu trúc di truyền của quần thể khi cân bằng di truyền:

(pA1 + qA2 + rA3)2 = p2A1A1 + q2A2A2 + r2A3A3 + 2pqA1A2 + 2qrA2A3 + 2prA1A3 = 1.

Cách giải:

Thứ tự trội, lặn: A1>A2>A3.

Tần số alen: $A_2=\frac{1}{2};A_1=A_3=\frac{1}{4}$

Cấu trúc di truyền của quần thể: ${\left(\frac{1}{4}{A}_1+\frac{1}{2}{A}_2+\frac{1}{4}{A}_3\right)}^2=1$

Kiểu hình ${\text{A}}_1:\frac{1}{16}{A}_1{A}_1+\frac{4}{16}{A}_1{A}_2+\frac{2}{16}{A}_1{A}_3=\frac{7}{16}$

Kiểu hình ${\text{A}}_2:\frac{4}{16}{A}_2{A}_2+\frac{4}{16}{A}_2{A}_3=\frac{8}{16}$

Kiểu hình ${\text{A}}_3:\frac{1}{16}{A}_3{A}_3$.

Xét các phát biểu:

I đúng, Quần thể đang có tỉ lệ kiểu hình là: 7: 8: 1.

II sai, các cá thể có kiểu gen dị hợp sẽ giảm phân cho 2 loại giao tử, tỉ lệ cá thể dị hợp trong các cá thể mang kiểu hình của ${\text{A}}_1$ và ${\text{A}}_1$ là:

$\left(\frac{4}{16}{A}_1{A}_2+\frac{2}{16}{A}_1{A}_3+\frac{4}{16}{A}_2{A}_3\right)/\left(\frac{7}{16}+\frac{8}{16}\right)=\frac{2}{3}$

III đúng. Nếu tính chung các kiểu gen sẽ được tỉ lệ 1:1:2:4:4:4.

IV sai,

Các cá thể thuần chủng không sinh sản $\to$ quần thể còn lại: $\frac{4}{16}{A}_1{A}_2:\frac{2}{16}{A}_1{A}_2:\frac{4}{16}{A}_2{A}_3$

Tính lại tần số: $\frac{4}{10}{A}_1{A}_2:\frac{2}{10}{A}_1{A}_2:\frac{4}{10}{A}_2{A}_3$

Tần số alen: $A_2=\frac{4}{10};A_1=\frac{3}{10};A_3=\frac{3}{10}$

Tỉ lệ các cá thể dị hợp là: $1-{\left(\frac{4}{10}{A}_2\right)}^2-{\left(\frac{3}{10}{A}_1\right)}^2-{\left(\frac{3}{10}{A}_3\right)}^2=\mathrm{0,66}$.

Chọn C.

Bước 1: Tính %, số lượng nucleotit của mỗi loại trong gen B

$\%A_{ADN}=\frac{\%A_1+\%T_1}{2};\%G_{ADN}=\frac{\%G_1+\%X_1}{2}$ 

Bước 2: Xét các phát biểu.

Cách giải:

Alen B có 1200 cặp nuclêôtit = 2400 nucleotit.

Mạch 1 của gen này có A :T: G: X = 1: 2 : 3 : 4 ↔ A :T: G: X = 10%: 20% : 30% : 40%

$\to \%A_B=\%T_B=\frac{\%A_1+\%T_1}{2}=15\%;\%G_B=\%X_B=\frac{\%G_1+\%X_1}{2}=35\%$ 

Vậy số lượng nucleotit mỗi loại: A=T=360; G=X=840

Xét các phát biểu:

I sai, $Alenb:\frac{A+T}{G+X}\ne AlenB\frac{G+A}{T+X}=1$ 

II đúng, nếu alen b phát sinh do đột biến thêm 1 cặp A - T thì alen b có 360 + 1 = 361 nucleotit loại A.

III sai, nếu alen b phát sinh do đột biến xảy ra ngay sau mã mở đầu thì trình tự nucleotit trên mARN cũng bị thay đổi → trình tự axit amin thay đổi.

IV đúng.

Chọn B.